Goedkoop je buurt vergroenen: praktische tips voor een duurzame buurt

Wil je zelf je buurt vergroenen, maar heb je maar een klein budget? Geen zorgen – met creativiteit en samenwerking kom je een heel eind. In het KRO-NCRV-programma 12 straten groen zie je bijvoorbeeld hoe bewoners samen hun straat vergroenen en elkaar beter leren kennen . We weten allemaal dat een groene buurt fijn is, maar vaak lijkt het duur om te realiseren . In dit blogartikel delen we betaalbare manieren om de buurt te vergroenen. Van slim hergebruik van materialen tot subsidies en buurinitiatieven: hiermee kun je goedkoop vergroenen en meteen aan de slag. Zo maken we samen onze wijk groener én gezelliger!

 

Hergebruik en upcycling: maak goedkope plantenbakken

Upcycling in actie: van oude pallets worden handige moestuinbakken gemaakt. Oude spullen een nieuw leven geven is een slimme manier om voordelig te vergroenen. Vrijwel elk object kan dienst doen als plantenbak . Denk aan oude emmers, houtenkistjes, plastic bakken of zelfs afgedankte laarzen – met een paar gaten voor drainage heb je unieke potten . Pallets zijn ook goud waard: die zijn stevig, vaak gratis af te halen en ideaal om tuinprojecten mee te bouwen . Je kunt van pallets bijvoorbeeld een verhoogde plantenkas, een verticale kruidentuin of een compostbak maken . Heb je oude stoeptegels of bakstenen over? Gooi ze niet weg, maar stapel ze op om een verhoogde plantenbak of border te vormen. Zo bespaar je op materiaal én afvoerkosten – duurzaam bezig dus!

Naast bakken kun je ook creatief zijn met andere tuinmaterialen. Gebruik bijvoorbeeld oude glazen potten als mini-kasjes voor zaaigoed, of maak een regenpijp-tuintje van een oude goot of buis. Het draait om hergebruiken in plaats van nieuw kopen. Zelfs tuingereedschap kun je delen of tweedehands op de kop tikken. Waarom duur gereedschap kopen dat je maar zelden gebruikt? Volgens Milieu Centraal kun je beter met buren een set gereedschap delen of via een leenplatform zoeken . Ook goed onderhoud verlengt de levensduur . Kortom, kijk met een andere blik naar wat je al hebt. Upcycling bespaart geld en geeft de buurt een eigen, creatieve flair.

Samen aan de slag: geveltuinen, boomspiegels en buurttuinen

Gezamenlijk vergroenen is niet alleen goedkoop, het is ook leuker. In plaats van in je eentje aanmodderen, kun je met buren de handen uit de mouwen steken. Er zijn allerlei buurtinitiatieven mogelijk, van een geveltuin tot een buurttuin.

Een pas aangelegde geveltuintje fleurt de straat op. Veel gemeenten moedigen geveltuinen aan. Dit houdt in dat bewoners één of twee stoeptegels direct langs de gevel weghalen en daar planten inzetten. Zo’n strook groen tegen de muur geeft meteen sfeer aan de straat. In veel steden heb je hier niet eens een vergunning voor nodig, als je maar aan een paar eenvoudige regels voldoet . Meestal moet er bijvoorbeeld minimaal 1-1,5 meter stoep overblijven voor voetgangers . Check bij jouw gemeente de spelregels – vaak staan ze op de website onder geveltuin of gevelgroen. Sommige gemeenten helpen zelfs een handje mee: zo legt Amsterdam goedgekeurde geveltuinen voor je aan (jij verzorgt de plantjes) . En in Rotterdam krijgen bewoners tips én een kleine financiële bijdrage via het Opzoomer Mee-programma als ze samen met buren de straat vergroenen . Een geveltuin is dus makkelijk te regelen en kost vrijwel niks, zeker als buren samen planten en materialen delen.

Een kleurrijke boomspiegel in de buurt vol beplanting. Ook de kale grond rond een boom (de boomspiegel) kun je omtoveren tot een mini-tuintje. In plaats van een lege cirkel vol zand zie je dan bloemen en bodembedekkers waar niet alleen jij, maar ook vlinders en bijen van genieten . Veel gemeenten staan toe dat bewoners zo’n boomspiegel “adopteren” en beplanten – vaak zonder vergunning, zolang je je aan de richtlijnen houdt . Informeer bij de gemeente of kijk online of er een boomspiegel adoptie-programma is. Meestal betekent het dat je verantwoordelijk bent voor het onderhoud (onkruid wieden, water geven), maar verder vrij bent om er iets moois van te maken. Met een paar zakken aarde en wat stekjes van buurtgenoten heb je al snel een fleurig boomtuintje. Pro tip: kies sterke, laagblijvende plantjes die tegen een stootje kunnen (een boomspiegel ligt immers in de openbare ruimte). Door samen met buren meerdere boomspiegels in de straat te beplanten, krijg je een prachtig groen lint door de hele buurt!

En wat als je groter wilt denken? Een gemeenschappelijke buurttuin of moestuin is een geweldige manier om met weinig kosten veel groen te creëren. Misschien is er een braakliggend stukje grond of een vergeten grasveldje in de buurt dat jullie om kunnen toveren. In overleg met de gemeente kun je vaak zo’n terreintje gebruiken voor een buurtmoestuin of siertuin. Bewoners van een wijk kunnen vrijwillig zo’n tuin onderhouden . Het enige dat je nodig hebt zijn wat enthousiaste handen, gereedschap (te lenen of delen) en eventueel zaden of plantjes. Start klein: een paar bakken of rijen met groenten, kruiden en bloemen. Voeg eventueel een bankje toe van hergebruikt hout zodat de tuin ook een ontmoetingsplek wordt. Zulke buurttuinen versterken de band in de wijk én zorgen voor gezonde eigen oogst. Vergeet niet om foto’s en updates te delen – zo raken nog meer mensen enthousiast om mee te doen!

Gebruik subsidies en regelingen voor voordelige vergroening

Wist je dat je vaak subsidie kunt krijgen om te vergroenen? Steeds meer gemeenten belonen bewoners die tegels vervangen door groen of maatregelen nemen voor klimaatadaptatie . Het idee daarachter is simpel: een groene tuin of straat helpt wateroverlast voorkomen en hitte verminderen, dus de gemeente heeft er baat bij en ondersteunt het financieel. Zo verstrekken veel steden een bijdrage voor het onttegelen van je tuin of stoep . Vaak krijg je een paar euro per weggehaalde tegel of per vierkante meter, soms tot wel €500 als je flink veel stenen weghaalt . Ook populaire maatregelen als een regenton plaatsen of een regenpijp afkoppelen komen in aanmerking voor subsidie . Bijvoorbeeld: €20 korting op een regenton is in sommige gemeentes heel normaal . Zelfs het planten van een boom kan gesubsidieerd worden – denk aan €35 euro voor elke nieuwe boom in je tuin .

De precieze regelingen verschillen per gemeente, dus het loont de moeite om dit uit te zoeken. Gelukkig heeft Milieu Centraal een handige Groenesubsidiewijzer gemaakt . Op groenesubsidiewijzer.nl kun je jouw gemeente opzoeken en zien welke subsidies er zijn voor bijvoorbeeld groene daken, geveltuinen, regentonnen of andere duurzame buurtprojecten . Naast subsidies zijn er ook soms gratis materialen beschikbaar. Zo organiseren sommige gemeenten uitdeelacties van gratis planten of zaden, of kun je via buurtinitiatieven compost of tuinaarde ophalen. Informeer bij de afdeling wijkbeheer of milieu van jouw gemeente naar lopende acties.

Een andere vorm van ondersteuning is de wedstrijd of challenge. Het NK Tegelwippen bijvoorbeeld, is een landelijke competitie waarin gemeentes strijden om de meeste gewipte tegels. In het kader daarvan krijgen bewoners vaak hulp: zo is er in veel plaatsen een Tegel-ruil actie: Tegel eruit, plant erin. In Den Haag loopt jaarlijks Operatie Steenbreekwaarbij bewoners van maart tot oktober tegels kunnen inleveren voor gratis planten . Haal je meer dan een paar vierkante meter aan stenen weg, dan regelt de gemeente zelfs een container of tegeltaxi . Zulke acties zijn ideaal om zonder grote investering groen aan plantjes te komen. Kortom, laat geldgebrek je niet tegenhouden – er zijn genoeg gemeentelijke regelingen die vergroening betaalbaar maken. Even rondkijken en een formuliertje invullen kan je zo tientallen euro’s besparen.

Voordelen van een groene buurt: verbinding, verkoeling en biodiversiteit

Waarom zou je je inzetten voor een duurzame buurt? Omdat de voordelen enorm zijn – juist ook voor de bewoners zelf! Een groene omgeving maakt mensen gelukkiger en brengt hen bij elkaar. Meer groen in de straat creëert gezellige plekjes waar buurtgenoten elkaar ontmoeten, een praatje maken en zich meer verbonden voelen . Die sociale cohesie zorgt ervoor dat mensen zich minder eenzaam voelen en elkaar een handje helpen waar nodig . Samen aan een groen project werken – of het nu een geveltuin of buurtmoestuin is – versterkt de band tussen buren. Je leert elkaar beter kennen (soms zelfs voor het eerst) en deelt trots het resultaat. Groen werkt verbindend: niet voor niets bleek ook uit 12 straten groen dat buren die samen een straat vergroenen elkaar steeds beter leren kennen en als team groeien .

Daarnaast heeft vergroening grote klimaatvoordelen. In de zomer kan een versteende straat snikheet worden, terwijl planten en bomen voor natuurlijke verkoeling zorgen. Bomen geven schaduw en verdampen water via hun bladeren, wat de omgevingstemperatuur omlaag brengt . Een groene gevel of tuin warmt ook minder op dan tegels of beton. Hierdoor blijft de buurt aangenaam bij hitte. Bij heftige regenbuien helpt groen om water te laten wegzakken. Planten en open grond nemen regenwater op, wat wateroverlast voorkomt . “Tegels eruit” is dus niet alleen mooi, maar ook slim: in een groene buurt kan het water beter de grond in lopen , waardoor je minder snel plassen of natte kelders hebt.

En laten we vooral de biodiversiteit niet vergeten. Elke plant, hoe klein ook, biedt voedsel of schuilplek aan dieren. Bloemen trekken bijen, hommels en vlinders aan die weer zorgen voor bestuiving in de omgeving. Een geveltuintje met klimop of bloemen kan al een mini-oase zijn voor insecten. Vogels profiteren ook: zij vinden tussen het groen meer insecten om te eten en materiaal voor nestjes. Meer biodiversiteit betekent een gezonder ecosysteem in de wijk. Bovendien is het gewoon leuk om meer leven te zien – van vrolijk fladderende vlinders tot het gezoem van bijtjes op je lavendel. Een groene buurt bruist van leven in plaats van stil en grijs te zijn. En dat heeft zelfs effecten op onze gezondheid: onderzoek wijst uit dat mensen in groene wijken minder stress en gezonder zijn . Redenen genoeg dus om direct met vergroenen te beginnen!

Inspirerende voorbeelden: samen vergroenen werkt!

Door heel Nederland laten buurten zien dat je met creativiteit en samenwerking zonder grote budgetten tóch veel kunt bereiken. In Den Haag bijvoorbeeld ruilden bewoners massaal hun tuintegels in voor gratis planten tijdens Operatie Steenbreek – met als motto “Tegel eruit, plantje erin” . Dit leverde niet alleen mooiere tuinen op, maar maakte Den Haag zelfs kampioen in het NK Tegelwippen door de meeste tegels te verwijderen . Het resultaat: gezelligere straten, koelte in de zomer en betere drainage bij regen , allemaal bereikt zonder grote investeringen, enkel door inzet van bewoners en ondersteuning van de gemeente.

Ook het televisieprogramma 12 straten groen heeft laten zien waartoe gemotiveerde buurten in staat zijn. Buurtbewoners uit twaalf verschillende gemeentes staken er gezamenlijk de schep in: ze ontwierpen hun eigen groene straat, wipten tegels en plantten samen nieuwe plantsoenen . Een jaar lang werkten ze stap voor stap toe naar een aantrekkelijk groene buurt . Niet door dure aannemers in te huren, maar door zelf te doen, met hulp van vrijwilligers en lokaal verzamelde materialen. In Hengelo won de straat “De Rozenbottel” uiteindelijk de competitie dankzij de enorme inzet, samenwerking en slimme uitvoering . Zulke voorbeelden tonen aan dat zelf je buurt vergroenen niet alleen mogelijk is, maar ook ontzettend bevredigend.

Laat je dus inspireren: begin vandaag nog met kleine stappen. Ruil stekjes met je buren (via Facebook-groepen of sites als De Groene Vinger bieden mensen gratis planten en zaden aan ), spreek af om samen een middagje tegels te wippen of meld je aan bij het wijkinitiatief van je gemeente. Iedere tegel minder en iedere plant meer is winst. Zo bouwen we stukje bij beetje aan een groenere, duurzamere buurt waar iedereen van geniet. Goedkoop vergroenen kan echt – met deze tips en een portie buurtsamenwerking heb je geen grote portemonnee nodig, alleen groene vingers en enthousiasme. Veel succes en vooral veel plezier met het vergroenen van jouw buurt!

Bronnen:

1. KRO-NCRV – 12 straten groen (tv-programma over buurtvergroening)

2. KRO-NCRV – “Je straat vergroenen? Zo doe je dat voordelig” (Milieu Centraal tips)

3. Steigerhout Recycling – Zelf plantenbakken maken van hergebruikt materiaal

4. 247Green – Tuinieren met pallets: goedkoop, makkelijk en duurzaam

5. Rob van der Windt hoveniers – Oude bestrating hergebruiken

6. KRO-NCRV – Stappenplan boomspiegel tuintje maken

7. VanafHier – Geveltuin aanleggen in jouw stad

8. BNNVARA Kassa – Klimaatsubsidies voor groenere tuin

9. Milieu Centraal – Groene subsidiewijzer (check je gemeente)

10. Duurzaam Den Haag – Operatie Steenbreek: Gratis planten voor tegels

11. Buurkracht – 10 voordelen van de buurt vergroenen